Παρουσίαση Αθανάσιος Στάμος
Ο επισκέπτης, κατά την είσοδο στο χωριό μας από νότια κατεύθυνση, ίσως αναρωτηθεί γιατί στη στροφή του δρόμου δίπλα στο χείμαρρο (ξερολάγκαδο) στη θέση βαρνί, υπάρχουν μερικοί τεράστιοι ογκόλιθοι αποκομμένοι από τον κύριο βράχο που είναι δίπλα από τον αυτοκινητόδρομο στην άνω Σποδιάνα..
Εκεί ήταν κάποτε μια μεγάλη σπηλιά στο εσωτερικό ενός τεράστιου όγκου βραχομάζας. Οι παλαιότεροι διηγούνται ότι η σπηλιά ήταν πολύ μεγάλη σε μέγεθος, δηλαδή είχε βάθος πλάτος και αρκετό ύψος. Στο εσωτερικό της, πολλοί κάτοικοι εύρισκαν καταφύγιο με τις οικογένειές τους και τα ζώα τους αρκετά χρόνια μετά τη θηριώδη επιδρομή, τη καταστροφή και τη λεηλασία όλων των χωριών των Νεζερών από τους Τουρκαλβανούς μετά τα «Ορλωφικά», το αποτυχημένο επαναστατικό απελευθερωτικό κίνημα των Ελλήνων κατά των Τούρκων κατακτητών με τη βοήθεια του Ρώσου στρατηγού Ορλώφ το 1770.
Η Σποδιάνα πλήρωσε τότε το μεγαλύτερο τίμημα σε καταστροφές, πυρπολήσεις και εκτελέσεις πολλών κατοίκων και αρπαγή ζώων σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά των Νεζερών. Στο στόμιο της σπηλιάς περνούσε ο χείμαρρος που συγκέντρωνε όλα τα νερά της βροχής από τις πλαγιές του όρους Πλατύ (πρόβουνου του Ερυμάνθου) και πολλές φορές η είσοδος των κατοίκων στη σπηλιά ήταν προβληματική κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Η σπηλιά καταστράφηκε από ένα δυνατό σεισμό που έγινε στις 23 Αυγούστου 1817 ημέρα Σάββατο και καταπλάκωσε τρις κατοίκους μεταξύ των οποίων ήταν και μια γυναίκα η Νεναίκω από το σόι των Χατζαίων της κάτω Σποδιάνας. (Διήγηση Παπαστάμου ιερέως, στον πατέρα μου Νικόλαο Στάμο).
Ο Γεώργιος Πετρούτσος του Θεόδωρου μου διηγήθηκε στις 20 Αυγούστου 1999 το ίδιο περιστατικό με περισσότερες λεπτομέρειες που είχε ακούσει από τον παππού του. «Ήταν ανήμερα της Παναγίας 23 Αυγούστου 1817 μετά το μεσημέρι. Στη σπηλιά βρισκόντουσαν τρία άτομα και έψηναν αραποσίτια, ο γερο-Καγιάφας, ο Νικολάκης ο Στάμος και μια γυναίκα η Νεναίκω του Χατζή από το κάτω χωριό. Ξαφνικά έπεσε η σπηλιά με δυνατό θόρυβο και καταπλάκωσε τα τρία αυτά άτομα. Η Νεναίκω πέθανε ακαριαίως καθώς και ο γερο-Καγιάφας. Τον Νικολάκη το Στάμο τον ξεπλάκωσαν αργότερα οι χωρικοί που βρισκόντουσαν εκείνη τη στιγμή στα γύρω χωράφια. Λέγεται ότι η σπηλιά ήταν αρκετά μεγάλη και στον εσωτερικό της χώρο, στεγαζόντουσαν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της άνω Σποδιάνας με τα ζώα τους και με τις ζωοτροφές κατά τη διάρκεια του ψυχρού και κατά πολύ σκληρού χειμώνα. Ήταν ευτύχημα, λέει ο Γεώργιος Πετρούτσος, που δεν ήταν άλλη εποχή, διαφορετικά τα θύματα θα ήσαν πάρα πολλά σε ανθρώπους και σε ζώα».
Επανερχόμαστε στον διασωθέντα από τα ερείπια της καταστραμμένης πλέον σπηλιάς Βαρνί Νικολάκη Στάμο. Αφού τον ξεπλάκωσαν οι χωρικοί που έφτασαν στο μέρος αυτό από τα χωράφια τους που βρισκόντουσαν για την καλλιέργεια ή συγκομιδή των καρπών, τον μετέφεραν στο χωριό με σπασμένο το δεξί του πόδι (κοντά στο γοφό), σε μια πρόχειρη καλύβα που του έστησαν και έζησε στη καλύβα αρκετά χρόνια χωρίς Ιατρική και Νοσοκομειακή βοήθεια που εκείνη την εποχή ήταν ανύπαρχτη. «Σε βαθιά γεράματα, κουρασμένος και ταλαιπωρημένος από το δυστύχημα που του συνέβηκε από τη σπηλιά, έδωσε τέλος στη ζωή του. Βρέθηκε κρεμασμένος, μια μέρα, από ένα πουρνάρι δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της άνω Σποδιάνας», όπως μου είχε διηγηθεί ο Θεοδωράκης Παπαστάμος (Χαραμής) το ίδιο περιστατικό, πριν πολλά χρόνια.
Ο Άγγλος περιηγητής Λήκ στο βιβλίο του «Ταξίδια στο Μωριά- Travels in the Morea Volume II», στο κεφάλαιο ΧΧΧΙ (31) σελίδα 402 αναφέρει ότι στις 23 Αυγούστου1817, έγινε μεγάλος σεισμός διαρκείας ενάμισι λεπτό και η θάλασσα στο Αίγιο φούσκωσε μ' αποτέλεσμα να τιναχτούν στη στεριά τα μικρά πλοία και να πάθουν μεγάλες ζημιές. Έχασαν τις ζωές τους 65 άνθρωποι καθώς και τα δυο τρίτα από τα σπίτια καταστράφηκαν. Καταστράφηκαν, επίσης και τα σπίτια του Βοεβόδα, του Κατή και το Τουρκικό Τέμενος.
Η εφημερίδα Πελοπόννησος στις 26 Σεπτεμβρίου 1953 γράφει ότι «στις 13 Αυγούστου 1817 έγινε στη Πάτρα και στην Ηλεία δυνατός σεισμός και ένας δεύτερος πολύ καταστρεπτικός στο Αίγιο στις 23 Αυγούστου στις οκτώ το πρωί και μεταμόρφωσε το Αίγιο σε ερείπια».
Ο ιστορικός Στέφανος Θωμόπουλος αναφέρει, στο βιβλίο του, Ιστορία της Πόλεως των Πατρών, Β' τόμος σελίδα 428, επιμέλεια έκδοσης Λάζαρη, ότι «η γη έτρεμε τέσσερες ημέρες και σκοτώθηκαν 800 άτομα στο Αίγιο όπως αναφέρεται σε χειρόγραφο στη Μονή Αγίου Αθανασίου Λευκωσίας». Οποιαδήποτε εκδοχή και αν λάβουμε ότι είναι σωστή σχετικά με τον αριθμό των θυμάτων, το συμπέρασμα είναι ότι από τους διαδοχικούς σεισμούς των ημερών εκείνων, δημιουργήθηκαν προφανώς ρήγματα στη σπηλιά που η σύνθεση του πετρώματος ήταν από βραχόμαζα και κατεδαφίστηκε στις 23 Αυγούστου το 1817 σε αντίθεση με την άλλη σπηλιά της μοντοσίτσας στο κάτω χωριό που είναι από συμπαγή πέτρα και διατηρείται αλώβητη μέχρι των ημερών μας.
Τεράστια κομμάτια από ογκόλιθους ερειπίων της καταστραμμένης σπηλιάς Βαρνί υπάρχουν ακόμη στη στροφή του δρόμου στο λαγκάδι, στα νότια της άνω Σποδιάνας. που μαρτυρούν την ύπαρξη της σπηλιάς, αλλά τα περισσότερα κοντά στο βράχο, καταστράφηκαν το 1953 με φουρνέλα για να περάσει ο αυτοκινητόδρομος.
Η κατάρρευση της σπηλιάς Βαρνί είχε και τρομερές συνέπειες στους κατοίκους κυρίως της άνω Σποδιάνας. Καταπλακώθηκαν όλα τα νοικοκυριά τους (τροφές και άλλα υπάρχοντα) διότι η σπηλιά ήταν η μόνιμη κατοικία τους μετά την καταστροφή των κατοικιών τους από τους Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά του 1770. Ευτυχώς όμως που στο Χωριό μας υπήρχαν και υπάρχουν και πολλές άλλες μικρότερες σπηλιές και πολλοί κάτοικοι βρήκαν εκεί καταφύγιο.
Στοιχεία από το ανέκδοτο Βιβλίο μου
ΜΝΗΜΕΣ και ΘΥΜΙΣΕΣ απο την
Ο επισκέπτης, κατά την είσοδο στο χωριό μας από νότια κατεύθυνση, ίσως αναρωτηθεί γιατί στη στροφή του δρόμου δίπλα στο χείμαρρο (ξερολάγκαδο) στη θέση βαρνί, υπάρχουν μερικοί τεράστιοι ογκόλιθοι αποκομμένοι από τον κύριο βράχο που είναι δίπλα από τον αυτοκινητόδρομο στην άνω Σποδιάνα..
Εκεί ήταν κάποτε μια μεγάλη σπηλιά στο εσωτερικό ενός τεράστιου όγκου βραχομάζας. Οι παλαιότεροι διηγούνται ότι η σπηλιά ήταν πολύ μεγάλη σε μέγεθος, δηλαδή είχε βάθος πλάτος και αρκετό ύψος. Στο εσωτερικό της, πολλοί κάτοικοι εύρισκαν καταφύγιο με τις οικογένειές τους και τα ζώα τους αρκετά χρόνια μετά τη θηριώδη επιδρομή, τη καταστροφή και τη λεηλασία όλων των χωριών των Νεζερών από τους Τουρκαλβανούς μετά τα «Ορλωφικά», το αποτυχημένο επαναστατικό απελευθερωτικό κίνημα των Ελλήνων κατά των Τούρκων κατακτητών με τη βοήθεια του Ρώσου στρατηγού Ορλώφ το 1770.
Η Σποδιάνα πλήρωσε τότε το μεγαλύτερο τίμημα σε καταστροφές, πυρπολήσεις και εκτελέσεις πολλών κατοίκων και αρπαγή ζώων σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά των Νεζερών. Στο στόμιο της σπηλιάς περνούσε ο χείμαρρος που συγκέντρωνε όλα τα νερά της βροχής από τις πλαγιές του όρους Πλατύ (πρόβουνου του Ερυμάνθου) και πολλές φορές η είσοδος των κατοίκων στη σπηλιά ήταν προβληματική κυρίως κατά τη διάρκεια του χειμώνα.
Η σπηλιά καταστράφηκε από ένα δυνατό σεισμό που έγινε στις 23 Αυγούστου 1817 ημέρα Σάββατο και καταπλάκωσε τρις κατοίκους μεταξύ των οποίων ήταν και μια γυναίκα η Νεναίκω από το σόι των Χατζαίων της κάτω Σποδιάνας. (Διήγηση Παπαστάμου ιερέως, στον πατέρα μου Νικόλαο Στάμο).
Ο Γεώργιος Πετρούτσος του Θεόδωρου μου διηγήθηκε στις 20 Αυγούστου 1999 το ίδιο περιστατικό με περισσότερες λεπτομέρειες που είχε ακούσει από τον παππού του. «Ήταν ανήμερα της Παναγίας 23 Αυγούστου 1817 μετά το μεσημέρι. Στη σπηλιά βρισκόντουσαν τρία άτομα και έψηναν αραποσίτια, ο γερο-Καγιάφας, ο Νικολάκης ο Στάμος και μια γυναίκα η Νεναίκω του Χατζή από το κάτω χωριό. Ξαφνικά έπεσε η σπηλιά με δυνατό θόρυβο και καταπλάκωσε τα τρία αυτά άτομα. Η Νεναίκω πέθανε ακαριαίως καθώς και ο γερο-Καγιάφας. Τον Νικολάκη το Στάμο τον ξεπλάκωσαν αργότερα οι χωρικοί που βρισκόντουσαν εκείνη τη στιγμή στα γύρω χωράφια. Λέγεται ότι η σπηλιά ήταν αρκετά μεγάλη και στον εσωτερικό της χώρο, στεγαζόντουσαν σχεδόν όλοι οι κάτοικοι της άνω Σποδιάνας με τα ζώα τους και με τις ζωοτροφές κατά τη διάρκεια του ψυχρού και κατά πολύ σκληρού χειμώνα. Ήταν ευτύχημα, λέει ο Γεώργιος Πετρούτσος, που δεν ήταν άλλη εποχή, διαφορετικά τα θύματα θα ήσαν πάρα πολλά σε ανθρώπους και σε ζώα».
Επανερχόμαστε στον διασωθέντα από τα ερείπια της καταστραμμένης πλέον σπηλιάς Βαρνί Νικολάκη Στάμο. Αφού τον ξεπλάκωσαν οι χωρικοί που έφτασαν στο μέρος αυτό από τα χωράφια τους που βρισκόντουσαν για την καλλιέργεια ή συγκομιδή των καρπών, τον μετέφεραν στο χωριό με σπασμένο το δεξί του πόδι (κοντά στο γοφό), σε μια πρόχειρη καλύβα που του έστησαν και έζησε στη καλύβα αρκετά χρόνια χωρίς Ιατρική και Νοσοκομειακή βοήθεια που εκείνη την εποχή ήταν ανύπαρχτη. «Σε βαθιά γεράματα, κουρασμένος και ταλαιπωρημένος από το δυστύχημα που του συνέβηκε από τη σπηλιά, έδωσε τέλος στη ζωή του. Βρέθηκε κρεμασμένος, μια μέρα, από ένα πουρνάρι δίπλα από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου της άνω Σποδιάνας», όπως μου είχε διηγηθεί ο Θεοδωράκης Παπαστάμος (Χαραμής) το ίδιο περιστατικό, πριν πολλά χρόνια.
Ο Άγγλος περιηγητής Λήκ στο βιβλίο του «Ταξίδια στο Μωριά- Travels in the Morea Volume II», στο κεφάλαιο ΧΧΧΙ (31) σελίδα 402 αναφέρει ότι στις 23 Αυγούστου1817, έγινε μεγάλος σεισμός διαρκείας ενάμισι λεπτό και η θάλασσα στο Αίγιο φούσκωσε μ' αποτέλεσμα να τιναχτούν στη στεριά τα μικρά πλοία και να πάθουν μεγάλες ζημιές. Έχασαν τις ζωές τους 65 άνθρωποι καθώς και τα δυο τρίτα από τα σπίτια καταστράφηκαν. Καταστράφηκαν, επίσης και τα σπίτια του Βοεβόδα, του Κατή και το Τουρκικό Τέμενος.
Η εφημερίδα Πελοπόννησος στις 26 Σεπτεμβρίου 1953 γράφει ότι «στις 13 Αυγούστου 1817 έγινε στη Πάτρα και στην Ηλεία δυνατός σεισμός και ένας δεύτερος πολύ καταστρεπτικός στο Αίγιο στις 23 Αυγούστου στις οκτώ το πρωί και μεταμόρφωσε το Αίγιο σε ερείπια».
Ο ιστορικός Στέφανος Θωμόπουλος αναφέρει, στο βιβλίο του, Ιστορία της Πόλεως των Πατρών, Β' τόμος σελίδα 428, επιμέλεια έκδοσης Λάζαρη, ότι «η γη έτρεμε τέσσερες ημέρες και σκοτώθηκαν 800 άτομα στο Αίγιο όπως αναφέρεται σε χειρόγραφο στη Μονή Αγίου Αθανασίου Λευκωσίας». Οποιαδήποτε εκδοχή και αν λάβουμε ότι είναι σωστή σχετικά με τον αριθμό των θυμάτων, το συμπέρασμα είναι ότι από τους διαδοχικούς σεισμούς των ημερών εκείνων, δημιουργήθηκαν προφανώς ρήγματα στη σπηλιά που η σύνθεση του πετρώματος ήταν από βραχόμαζα και κατεδαφίστηκε στις 23 Αυγούστου το 1817 σε αντίθεση με την άλλη σπηλιά της μοντοσίτσας στο κάτω χωριό που είναι από συμπαγή πέτρα και διατηρείται αλώβητη μέχρι των ημερών μας.
Τεράστια κομμάτια από ογκόλιθους ερειπίων της καταστραμμένης σπηλιάς Βαρνί υπάρχουν ακόμη στη στροφή του δρόμου στο λαγκάδι, στα νότια της άνω Σποδιάνας. που μαρτυρούν την ύπαρξη της σπηλιάς, αλλά τα περισσότερα κοντά στο βράχο, καταστράφηκαν το 1953 με φουρνέλα για να περάσει ο αυτοκινητόδρομος.
Η κατάρρευση της σπηλιάς Βαρνί είχε και τρομερές συνέπειες στους κατοίκους κυρίως της άνω Σποδιάνας. Καταπλακώθηκαν όλα τα νοικοκυριά τους (τροφές και άλλα υπάρχοντα) διότι η σπηλιά ήταν η μόνιμη κατοικία τους μετά την καταστροφή των κατοικιών τους από τους Τουρκαλβανούς μετά τα Ορλωφικά του 1770. Ευτυχώς όμως που στο Χωριό μας υπήρχαν και υπάρχουν και πολλές άλλες μικρότερες σπηλιές και πολλοί κάτοικοι βρήκαν εκεί καταφύγιο.
Στοιχεία από το ανέκδοτο Βιβλίο μου
ΜΝΗΜΕΣ και ΘΥΜΙΣΕΣ απο την
Παραδοσιακή ΣΠΟΔΙΑΝΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου