Παρασκευή 1 Ιουνίου 2018

Η Εκκλησία του χωριού μας

Η εκκλησία μας βρίσκεται ανάμεσα στους δυο συνοικισμούς άνω και κάτω Σποδιάνα και είναι αφιερωμένη στους Ταξιάρχες Αρχαγγέλους Μιχαήλ και Γαβριήλ και ανάγεται η κατασκευή της στο απώτερο παρελθόν, χτισμένη σύμφωνα με τη Ναοδομία της εποχής της. Είχε χαμηλό κυλινδρικό θόλο ρυθμού απλής μονόχωρης βασιλικής με δίρρηχτη στέγη σκεπασμένη με σχιστολιθικές πλάκες από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας.



Η οικοδομή είναι πέτρινη με δυο εισόδους-εξόδους, δυτικά και βόρεια με λιθόκτιστα καθίσματα εκατέρωθεν των εισόδων-εξόδων για τους προσκυνητές. Ο θόλος στηριζόταν σε τρείς ημικυκλικές αψίδες με κτιστό πέτρινο τέμπλο με πλούσια μικρή και μεγάλη εικονογράφηση. στο τέμπλο και στους τοίχους αφιερώσεις των ευσεβών κατοίκων του χωριού μας.

«Ο Παντοκράτορας στο κέντρο της οροφής παρακολουθεί με βλέμμα πράο  από κάθε κατεύθυνση τους ευλαβείς χριστιανούς όλους μαζί και τον καθ’ έναν χωριστά και νοιώθουν ότι βρίσκονται κάτω από την άγρυπνη πρόνοια του θεού. Εκτός αυτού ο παντοκράτορας εκφράζει την ύπαρξη  και των τριών προσώπων της αγίας τριάδας.»


Το δάπεδο είναι στρωμένο με καλοδουλεμένους τετράγωνους λίθους και σιδερένιες πόρτες ασφαλίζουν  τις εισόδους-εξόδους της εκκλησίας  με λιθόκτιστη σκάλα δυτικά που οδηγεί στο προαύλιο.  Οι παραστάδες στις πόρτες και στα παράθυρα, με τοξωτά υπέρθυρα, από σκαλιστή πέτρα, μετά τις επεμβάσεις του 1973, διατηρούν την αρχική τους μορφή.
                                                      
Στη Βορειοανατολική γωνία της εκκλησίας οι χωρικοί της εποχής εκείνης είχαν τοποθετήσει σε μια αγραπηδιά και την  καμπάνα που τις Κυριακές και τις άλλες θρησκευτικές γιορτές τη κτυπούσε ρυθμικά ο εκάστοτε εφημέριος του χωριού εντόπιος ιερέας ή ιερομόναχος και καλούσε τους χωρικούς για τον εκκλησιασμό τους. Η καμπάνα αυτή, από την πολλή χρήση κάποια μέρα ράγισε και δεν έβγαζε ήχο. Το έτος 1990 την αντικατέστησαν με νεότερη, (αφού έγινε και κάποιος έρανος μεταξύ των κατοίκων) και την τοποθέτησαν σε κωδωνοστάσιο σιδηροκατασκευής, στη δυτική πλευρά της εκκλησίας.     

Στα χρόνια της δουλείας όμως και του ραγαδισμού, ο Οθωμανός κατακτητής απαγόρευε στις εκκλησίες να έχουν καμπάνες και ο «κράχτης», συνήθως ο νεοκόρος, περνούσε από όλα τα σπίτια το πρωί και χτυπούσε την πόρτα τρεις φορές λέγοντας «καιρός για εκκλησία».      
Οι κατωχωρίτες επικοινωνούσαν με την εκκλησία από το μικρό και στενό δρομάκι νότια του χωριού από τη θέση μουρίτσες. Η απόσταση ήταν μικρή, αλλά ο δρομίσκος ανηφορικός και κακοτράχαλος. Μετά το 1953 η μετάβαση ήταν και είναι ευκολότερη από τον αυτοκινητόδρομο.

Το όμορφο αυτό κτίσμα, ένα σπουδαίο πραγματικά αρχιτεκτονικό αριστούργημα για την εποχή του, που κατασκεύασαν οι προπάτορες μας με τόσο κόπο και θυσίες που διατηρήθηκε αλώβητο δια μέσου των αιώνων, είχε την κακή τύχη να πάθει πολλές ρηγματώσεις από τους σεισμούς και να κριθεί απαραίτητη η επέμβαση του εκκλησιαστικού συμβουλίου για αναστύλωση και μετατροπή βασικών δομικών στοιχείων, όπως αναφέρει ο συντοπίτης μας Αλέξης Γουρδούπης.

Το 1973 το εκκλησιαστικό συμβούλιο με επιτρόπους το Βασίλειο Βασιλόπουλο, Θεόδωρο Κραβαριώτη και Δήμο Γουρδούπη, απεφάσισαν να γίνει κατεδάφιση του θόλου και αντικατάστασή του με επίπεδη οροφή (ταβάνι) από σύγχρονα υλικά. Αφαιρέθηκε επίσης και η εσωτερική πλευρά του τοίχου και αντικαταστάθηκε από σκυρόδεμα (μπετόν) με πρωτομάστορα τον Νιόνιο Σκέντζο από τα Λακκώματα. Η σκεπή έγινε σιδηροκατασκευή από τον τεχνίτη επεξεργασίας του σιδήρου, Αλέξη Γουρδούπη και αρχικά σκεπάστηκε με πλάκες αμιαντοτσιμέντου  αργότερα έγινε αντικατάσταση του αμιαντοτσιμέντου με κεραμίδια και με ξύλινο σκελετό.

Εφημέριος του χωριού ήταν ο παπατάκης Μελετόπουλος από τη Ροδιά (Μπούγα) και πρόεδρος της Κοινότητος Χρυσοπηγής ο Κώστας Πατσαβάς. Το Τέμπλο είναι λιθόκτιστο με πλούσια διακόσμηση και  με πολλές εικονογραφίες στην οροφή και τοιχογραφίες στους τοίχους, οι περισσότερες αφιερώσεις των ευσεβών κατοίκων του χωριού μας  και επάνω στο πέτρινο δάπεδο τοποθετήθηκαν σύγχρονα   πλακάκια. Πολύ αργότερα κατασκευάστηκαν και λιθόχτιστα καθίσματα και στη νότια πλευρά του Ναού, με σιδερένια κάγκελα περίφραξης, με εφημέριο τον Παπαγρηγόρη Πετρούτσο. 

Λέγεται ότι πολλούς αιώνες πριν, ο Ναός των Ταξιαρχών ήταν στην ομώνυμη θέση Αγιαγγελής, Βόρεια από το Ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Όταν όμως κατέρρευσε η σπηλιά της κουρπάνας που βρισκόταν στη βορεινή πλευρά του πλατύ, προέκταση του Ερυμάνθου και οι ογκόλιθοι κατρακύλησαν και κατέστρεψαν ολόκληρο το χωριό της Σποδιάνας που βρισκόταν στη θέση ρυάκια, Ανατολικά του Ναού του Ιωάννου του Προδρόμου και σκότωσαν πολλούς κατοίκους, οι εναπομείναντες κάτοικοι απεφάσισαν να μεταφέρουν το χωριό για λόγους ασφαλείας στο σημείο που βρίσκεται σήμερα.

Αργότερα οι κάτοικοι, με προσωπική προφανώς εργασία, μετέφεραν όλα τα υλικά που υπήρχαν στην κατεδαφισμένη πλέον από τους κατακτητές εκκλησία των Αρχαγγέλων από το ύψωμα του Αγιαγγελή στη σημερινή τοποθεσία, στη μέση δηλαδή της διαδρομής των δυο συνοικισμών και ανοικοδόμησαν την νέα πλέον εκκλησία των ταξιαρχών Αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Στη  τοποθεσία Αγιαγγελής δεν υπάρχει κανένα απολύτως στοιχείο που να μαρτυρεί την ύπαρξη του Ναού των Αγγέλων παρά μόνο το τοπωνύμιο Αγιαγγελής. Αυτές, βέβαια, είναι εκδοχές που στερούνται ιστορικής τεκμηρίωσης και αποτελούν εκτιμήσεις που βασίζονται σε ενδείξεις και τοπικές παραδόσεις των κατοίκων.

Πριν μερικά χρόνια ο ιδιοκτήτης του παραπλήσιου αγροκτήματος έκανε με τον εκσκαφέα (δηλαδή τη μπουλντόζα) κάποια διαμόρφωση του χωραφιού του, τότε βγήκε στην επιφάνεια ένας κοινός από πέτρα ανθρώπινος τάφος πολύ παλιάς εποχής. Αυτό και μόνο το στοιχείο μαρτυρεί την ύπαρξη κάποιου παλαιοχριστιανικού ίσως νεκροταφείου στο χώρο αυτό άρα και η εκκλησία του Αγιαγγελή.  

Επειδή από την εποχή που οι κατακτητές υποδούλωσαν τη χώρα, συνέχεια γινόντουσαν κινήματα επαναστατικά από τους Έλληνες για την ελευθερία, οι κατακτητές κατέστρεφαν τις εκκλησίες και τα εξωκλήσια που βρίσκονταν μακριά από το χωριό επειδή πίστευαν ότι αποτελούσαν αποθήκες πολεμικού υλικού και ορμητήρια των επαναστατημένων Ελλήνων. Με αυτή τη λογική καταστράφηκαν προφανώς οι εκκλησίες, Άγιοι Ανάργυροι (αναστυλώθηκε το 1985),  ο Αη Νικόλας, η Παναγίτσα, ο Αγιαγγελής, ο Αηλιάς, η εκκλησία της Παναγίας στις παλιαμπέλες, απ’ ότι γνωρίζουμε μέχρι σήμερα τουλάχιστο από τα ερείπια και τα τοπωνύμια που υπάρχουν. Σχετικά με τους Αγίους Αναργύρους, συνέβη το εξής παράδοξο. Όταν οι κάτοικοι του χωριού μας ανοικοδόμησαν την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο επάνω χωριό, αφαίρεσαν τη σκεπή από τη μισοκατεστραμμένη εκκλησία των  Αγίων Αναργύρων και σκέπασαν την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, όπως μαρτυρεί ο αιδαισιμότατος ιερέας του χωριού μας  Γρηγόριος Πετρούτσος.        

Αθανάσιος  Νικ.  Στάμος, Μάιος     2018
……………………………………………………………………………..
Στοιχεία από το Ανέκδοτο Πόνημά μου

Μνήμες και Θύμισες από την Παραδοσιακή Σποδιάνα

1 σχόλιο:

  1. Πολύ ωραία περιγραφή και αρκετά περιεκτική, με κάποιες πληροφορίες που πολλοί ντόπιοι (και μη) σήμερα δεν γνωρίζουν. Συγχαρητήρια για το έργο σας συνολικά. Απλά και μια διόρθωση από μέρους μου και με σεβασμό στην δουλειά σας, ο Πλατύς (τοπωνύμιο-πλαγιά-μέρος βουνού, κ.λπ.) δεν αποτελεί πρόβουνο του Ερυμάνθου διότι βρίσκεται στον κύριο ορεινό όγκου αυτού. Καλή συνέχεια!

    ΑπάντησηΔιαγραφή