Η γυναίκα της αγροτιάς! (Μέρος δεύτερο}

                     

Υπήρχε όμως και μια άλλη Σποδιανιώτισσα νοικοκυρά που δεν έδινε και τόση μεγάλη σημασία ότι «η καθαριότητα είναι μισή αρχοντιά». Παρείχε όμως τη βασική καθαριότητα στο σπίτι της (χωρίς όμως την αρχοντιά) διότι περνούσε το περισσότερο καιρό με το σύζυγο στα κτήματα τους και στο κοπάδι των αιγοπροβάτων και επέστρεφε το βράδυ κουρασμένη και ταλαιπωρημένη  στο σπίτι να ετοιμάσει στα γρήγορα φαγητό, να φροντίσει όσο μπορούσε, με το καλύτερο τρόπο τα παιδιά και τους μεγαλύτερους αν υπήρχαν, να πλύνει στα πρόχειρα κάποια ρούχα στη σκάφη, να τα βάλλει κοντά στη φωτιά στο τζάκι να στεγνώσουν ή να ζυμώσει ψωμί και να το ψήσει στη τσερέπα (γάστρα) κυρίως το χειμώνα με τα πολλά χιόνια, τους πάγους το τσουχτερό κρύο και τις ασταμάτητες ραγδαίες βροχές.

  Οι παλαιότερες οικογένειες στο χωριό μας κρατούσαν και τους παππούδες στο σπίτι που η προσφορά τους ήταν ανεκτίμητη κυρίως στην ανατροφή των παιδιών και σε άλλες βοηθητικές εργασίες στο σπίτι. Η ζωή το χειμώνα ήταν πολύ δύσκολη με τα λασπόνερα, τους επικίνδυνους πάγους και τη ξυπολησιά. Παπούτσια φορούσαν τα γνωστά μας γουρνοτσάρουχα ή «καουτσούκια». Η φτώχια και για πολλούς η ανέχεια και τα λιγοστά εισοδήματα ανάγκαζε τους στυλοβάτες της οικογένειας να παραμένουν όλη τη μέρα στα χωράφια και να ασχολούνται με τη καλλιέργεια του εδάφους δηλαδή το όργωμα και το σπαρτό του χωραφιού με δημητριακά, στάρι αραποσίτι φασόλια ρεβίθια, το πότισμα, το σκάλισμα, το βοτάνισμα ή τη συγκομιδή των καρπών, τη φροντίδα του κήπου και της αμπέλου, κατά εποχές, σκάψιμο κλάδεμα ράντισμα και πολλές άλλες ασχολίες με τα ζώα, την επεξεργασία του γάλακτος, τη τυροκομική και άλλων παρασκευασμάτων γάλακτος για να γεμίσουν την αποθήκη του σπιτιού τους με όλα τα αγαθά που απλόχερα η μητέρα γη τους παρέχει, ώστε να  καλύπτουν τις βασικές διατροφικές τους ανάγκες κατά τη περίοδο του χειμώνα με αραποσίτι στάρι κρασί τσίπουρο ούζο σταφίδες αμύγδαλα  καρύδια φακές φασόλια ρεβίθια κρεμμύδια σκόρδα γλυκοκολόκυθα ξηρά κυδώνια  ξηρά σύκα ξηρά αχλάδια μανεστρικά (χυλοπίτες λαζάνια) τυρί τραχανά φουρμαέλες μυζήθρες  ελιές λάδι μέλι παστό κρέας και λίπος από τα χοιρινά.  

 Και όταν στην οικογένεια δεν υπήρχαν πρεσβύτεροι γονείς για να φροντίσουν τα παιδιά, θα φορτώσει στο γαϊδουράκι της δυο μισογεμάτα σακιά γέννημα (δυο πλευρά δηλαδή) στάρι ή αραποσίτι, θα βάλλει το μικρότερο παιδί από τα τρία παιδιά της καβάλα στο γαϊδουράκι ανάμεσα στα δυο σακιά με το γέννημα (μισογόμι δηλαδή), το μεγαλύτερο καβάλα στα καπούλια του ζώου και το μωρό στη πλάτη της με τη νάκα και θα πάει στους μύλους δυο ώρες με τα πόδια για να αλέσει το γέννημα και να γυρίσει αργότερα στο  σπίτι της να ζυμώσει και να ψήσει ψωμί. Και όταν ο καιρός το επιτρέπει, μια άλλη μέρα θα πάρει τα παιδιά και τη ρόκα της και θα πάει στο χωράφι να φυλάξει για λίγες  ώρες τα πρόβατα και τα άλλα «χοντρά ζώα» γιατί ο σύζυγος θα πάρει τα γίδια και θα ανοιχτεί στο δάσος για βοσκή και να κόψει χοντρά ξύλα για το χειμώνα, να τα φορτώσει στο ζώο τους και να τα μεταφέρει το βράδυ στο χωριό να τα αποθηκεύσει στην αυλή του σπιτιού τους σε ένα μεγάλο σωρό για να έχει το σπίτι θέρμανση τους τρεις ή και τέσσερις μήνες του χειμώνα.

 Με τη ρόκα της θα γνέσει μαλλιά από τα πρόβατα για να υφάνει στον αργαλιό όταν της δοθεί ευκαιρία κουβέρτες, μπατανίες, φλοκάτες και άλλα στρωσίδια, να πλέξει με ειδικές βελόνες ζακέτες, πουλόβερ, φανέλες, κάλτσες, καθώς και  τη σκούφια του συζύγου. Από το εμπόριο θα προμηθευτεί ένα άλλο νήμα για  στημόνι για να στήσει το βιλάρι, μια κοπιώδη εργασία που προϋποθέτει καλή γνώση και εμπειρία επειδή πρέπει να περάσει μία μία όλες τις κλωστές από το στημόνι στα μιτάρια στο χτένι στο αντί και να τα συνδέσει με τα δυο ποδαρικά και όταν η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί με επιτυχία τότε το βιλάρι είναι έτοιμο να το  ανεβάσει στον αργαλιό και για υφάδι θα χρησιμοποιήσει το νήμα που έγνεθε από τα μαλλιά των προβάτων. Υπάρχουν πολλές λεπτομέρειες στην υφαντική διαδικασία που κατέχουν μόνο οι ταλαντούχες υφάντρες στο χωριό.

Σε άλλη ευκαιρία με το κορσεδάκι (ειδικό βελονάκι) θα πλέξει πετσετάκια για το δίσκο του καφέ, δαντέλλες το μαντιλό της και πολλά  άλλα χειροτεχνήματα.

Στα γιορτάσια θα ετοιμάσει τα γλυκά της κουραμπιέδες.παντεσπάνι τηγανίτες καρυδόπιτες, τυρόπιτες, κουλούρια, για τους επισκέπτες στο σπίτι της.

Είναι απορίας άξιον πως μια γυναίκα του χωριού χωρίς γραμματικές γνώσεις έχει αυτές και πολλές άλλες ικανότητες που μια μάνα νοικοκυρά μιας άλλης εποχής θα στέκεται απέναντί της με σεβασμό και δέος και αυτό διότι δεν υπήρχε άλλος τρόπος σ’ αυτή τη μάνα νοικοκυρά να βιώνει τη ζωή της και τη ζωή της οικογένειάς της παρά μόνο με τη αξιοποίηση της φαντασίας της και την εργατικότητά της.   

 Η  Αδαμαντία, η μεγαλύτερη κόρη του Αλέξη του Γουρδούπη σε ανάρτησή της στο διαδίκτυο την αποκαλεί «Η μάνα της αγροτιάς. Η μάνα που γεννούσε τα παιδιά της στο θερισμό ή στο λιομάζωμα ανάλογα την εποχή που ερχόταν η ώρα της. Η μάνα που τα μεγάλωνε πάλι εκεί δίπλα της, στο χωράφι ενώ δούλευε και τα έβαζε να κοιμηθούνε στο σαμάρι από το γάιδαρο τον οποίον θα φόρτωνε ξύλα το βράδυ γυρνώντας στο σπίτι. Εκείνη θα επέστρεφε με τα πόδια και το παιδί στην αγκαλιά. Πολλά από αυτά τα παιδιά έγιναν μεγάλοι επιστήμονες, οι καλύτεροι τεχνίτες, σωστοί και υπεύθυνοι επαγγελματίες και με αξιοπρέπεια κουβάλησαν τη μάνα στη καρδιά τους όλη τους τη ζωή και την τίμησαν. Τρανταχτό παράδειγμα είναι η γέννηση του πατέρα μου στο δάσος κοντά  στον Άγιο Κωνσταντίνο στο Πάρσεβο. Η γιαγιά η Διαμάντω βρίσκεται στο δάσος και μαζεύει ξύλα για τη φωτιά, γεννάει το μωρό της έκοψε μόνη της τον ομφάλιο λώρο, το αφαλόδεσε το δίπλωσε στη ποδιά της, φορτώθηκε τα ξύλα στη πλάτη της και επέστρεψε με το μωρό αβοήθητη στη καλύβα δίπλα στο μαντρί με τα ζώα».  Ποιος λογικός άνθρωπος, λοιπόν, θα μπορούσε να αμφισβητήσει και να φερθεί βάναυσα σ’ αυτό το αριστούργημα της φύσης, την ακούραστη εργάτρια, τη γυναίκα μάνα, νοικοκυρά, σύζυγο, σύντροφο;                                

Ίσως κάποιος αναρωτηθεί γιατί αναλάμβανε η γυναίκα μάνα νοικοκυρά τόσες πολλές δραστηριότητες στο σπίτι της; Δεν υπήρχε άλλος τρόπος να ζήσει την οικογένειά της; Δυστυχώς όχι! Η ζωή στο χωριό είναι πάντα δύσκολη διότι όλα τα εφόδια συντήρησης των ανθρώπων προέρχονται από την καλλιέργεια και αξιοποίηση της μάνας γης δηλαδή το χωράφι, το αμπέλι, το κήπο, τα ζώα. Για όλα αυτά απαιτείται μεγάλη ταλαιπωρία κόπος και γνώση.  Και οι δυο σύζυγοι δούλευαν σκληρά για να μεγαλώσουν τα παιδιά τους. να τα μορφώσουν, να τα βοηθήσουν να γίνουν καταξιωμένα άτομα στη κοινωνία και να μπορούν κάποια μέρα να στήσουν τη δική τους οικογένεια να αντιμετωπίσουν τη ζωή επάξια και με θάρρος και όταν τα παραγόμενα προϊόντα από τα χωράφια δεν επαρκούν να καλύψουν τις διατροφικές ανάγκες της οικογένειας, τότε το λόγο έχουν τα αμνοερίφια και το γάλα από το κοπάδι. Ο ζωέμπορος έρχεται στο μαντρί και αγοράζει μερικά αρνιά ή κατσίκια και ο τυροκόμος έμπορας (ο γνωστός μας μπακάλης) αγοράζει μερικούς μήνες το γάλα και στη συνέχεια με τα χρήματα αγοράζονται οι συμπληρωματικές προμήθειες της οικογένειας και ότι άλλο είναι αναγκαίο μέχρι να κυλήσει ο χρόνος για να έρθει η νέα σοδειά.  

Αθανάσιος Νικ. Στάμος                                                                                  

Στοιχεία από το ανέκδοτο πόνημα μουΜνήμες και θύμησες από τη Παραδοσιακή Σποδιάνα