Το Ολοκαύτωμα της Χρυσοπηγής

               (29 Απριλίου 1944)
Πέρασαν 80 χρόνια από την αποφράδα εκείνη μέρα της 29^ης Απριλίου 1944 και στο χωριό μας υπάρχουν ακόμα ερείπια κατεστραμμένων οικιών από τον εμπρησμό που προκάλεσαν τα Γερμανο-Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής σε αντίποινα για τις μεγάλες απώλειες που είχαν υποστεί από τις επιθέσεις των μαχητών του ΕΛΑΣ δηλαδή των ανταρτών. Η αντίσταση αυτή θα έπρεπε με κάθε τρόπο να εκλείψει με οποιοδήποτε κόστος επειδή οι κατακτητές είχαν πληροφορίες ότι επρόκειτο να γίνει απόβαση των συμμαχικών δυνάμεων στη Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στα ακρωτήρια Ταίναρο ή Ακρίτας και ότι οι  δυνάμεις του ΕΛΑΣ θα κινιόντουσαν  σε αντιπερισπασμό υπερ της απόβασης.

Η απόφαση πάρθηκε στη Κόρινθο στις αρχές Απριλίου από τους Γερμανούς στρατηγούς Χέλμουτ Φέλμυ, Φον λε Σουίρ και Σιμάνα τον Αρχηγό των SS και υπεύθυνο των Ελληνικών Ταγμάτων Ασφαλείας που οργάνωσε στη Πάτρα με τη βία  ο πρώην αξιωματικός του Ελληνικού στρατού και έμπιστος φίλος των Γερμανών αντικομουνιστής Νίκος Κουρκουλάκος, τα εφοδίασε με Γερμανικές στρατιωτικές στολές και με όπλα και τα έθεσε στο πλευρό των Γερμανών σαν ενισχυτική δύναμη για την εξολόθρευση των δυνάμεων αντίστασης του ΕΛΑΣ και με αυτό τον τρόπο οι Ναζί πέτυχαν να χύνεται λιγότερο αίμα από τους Γερμανούς στρατιώτες στις συμπλοκές με τους αντάρτες. 

Ο αντισυνταγματάρχης Γιούλιος Βόλφινγκερ ανέλαβε την οργάνωση της «Εαρινής Επιδρομής των Γερμανών στην επαρχία Καλαβρύτων» από τις 10 Απριλίου μέχρι τις 10 Μάιου 1944 με τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής να αριθμούν 5.500 οπλίτες με βαρύ οπλισμό, θωρακισμένα οχήματα και με 1200 Έλληνες ταγματασφαλίτες. Το επιτελικό σχέδιο ήταν να εξοντώσουν τον ΕΛΑΣ, να πυρποληθούν ολοσχερώς και να ανατιναχτούν με εκρηκτικά τα σπίτια επτά χωριών Σποδιάνα, Αγρίδι Πλανητέρου, Γλόγοβα, Πράσινο, Μηχαλέικα και Πανόπουλο και όσοι κάτοικοι συλλαμβάνονται να εκτελούνται και σε άλλα οκτώ χωριά να πυρποληθούν ορισμένα μόνο σπίτια επιλεκτικά. Οι δυνάμεις του ΕΛΑΣ αριθμούσαν μόνο 2.500 μαχητές. Με αυτή την αναλογία δυνάμεων οι αντάρτες ήταν πολύ δύσκολο να αναμετρηθούν με τον εχθρό και απεφάσισαν να μετακινηθούν σε άλλα μέρη. Έμεινε μόνον το δεύτερο Τάγμα του δωδέκατου συντάγματος του ΕΛΑΣ που έδωσε τη μάχη στις 20 του Μάη 1944 στη θέση Γλόγοβα των Καλαβρύτων με αποτέλεσμα όσοι Γερμανοί πέρασαν από εκείνο το μέρος αναζητώντας τους αντάρτες, να υποστούν ολοσχερή πανωλεθρία.
Ο Αρχιστράτηγος Φον λε Σουίρ μόλις πληροφορήθηκε το αποτέλεσμα της μάχης εξέφρασε τη λύπη του λέγοντας: «Δεν υπάρχουν φιλίες με αυτόν τον παλιό λαό. Δώρα από Έλληνες να μην γίνονται δεκτά». Τελικά η Εαρινή επιδρομή των Γερμανών στην επαρχία Καλαβρύτων για την εξόντωση του ΕΛΑΣ δηλαδή των ανταρτών, απέτυχε.

Πηγή ΩτΚ/ Απρίλιος 2022 σελ΄26 

Στο χωριό μας στις 29 Απριλίου 1944 πυρπολήθηκαν σχεδόν όλα τα σπίτια και οι κάτοικοι έντρομοι συγκεντρώθηκαν στη πλατεία του κάτω χωριού για εκτέλεση σύμφωνα με το σχέδιο της Κορίνθου. Λέγεται ότι η Χρυσούλα του Ρόδη από τον Κάλανο που εκείνη την εποχή ήταν δασκάλα στο χωριό μας, πλησίασε τον υπεύθυνο και του είπε στη Γερμανική γλώσσα «στρατηγέ μου για όνομα του θεού κάψατε τα σπίτια αυτών των φτωχών και δυστυχισμένων ανθρώπων χωρίς να φταίνε και τώρα θα τους αφαιρέσετε και τη ζωή, Ελεος»

Ο υπεύθυνος τη κοίταξε με άγριο βλέμμα που χαρακτηρίζει τους αιμοβόρους δολοφόνους και κάπως σκεπτικός και αμήχανος για λίγα λεπτά, σηκώνει το πιστόλι που είχε στο τραπέζι της επιχείρησης με τους χάρτες, τα σχέδια και τις διόπτρες και ρίχνει μια φωτοβολίδα κίτρινη και αμέσως μετά  μια πράσινη και δεν εκτελέστηκαν οι κάτοικοι. 

Οι Ναζί εμπρηστές  αναχώρησαν για το πάνω χωριό όπου κατέκαυσαν όλα τα σπίτια σκοτώνοντας και δυο σκυλιά που τους ενοχλούσαν αλλά δεν βρήκαν ανθρώπους να εκτελέσουν . Ο αξιωματικός που διέταξε τη πυρπόληση της Σποδιάνας ήταν ο αντισυνταγματάρχης Γιούλιος Βόλφιγκερ, όπως ειπώθηκε αργότερα και ο οποίος είχε το παρατηρητήριό του στο  Δημοτικό σχολείο απέναντι και ΒΔ στο χωριό Κάλανο.  Μετά από μερικές ημέρες διαδόθηκε ότι όι Γερμανοί εμπρηστές έκαναν λάθος που κάψανε τη Σποδιάνα, πήγαιναν για το χωριό Μπούμπουκα και κατά λάθος κάψανε τη Σποδιάνα (μαρτυρία του Νίκου Στάμου και του Χρήστου Σπηλιωτόπουλου του  Ταχυδρόμου). Την ίδια άποψη έχουν και οι κάτοικοι του χωρίου Μπούμπα (Ελληνικό) που από τύχη  γλύτωσαν τη καταστροφή του χωριού τους λόγω κάποιας ηχητικής ομοιότητας με το Μπούμπουκα αλλά δεν την απέφυγε η Σποδιάνα.
Αυτή είναι μια στυγνή δικαιολογία των εμπρηστών, η απόφαση να καταστραφεί η Σποδιάνα και έξι χωριά ελήφθη στη Κόρινθο αρχές Απριλίου 1944  όπως προαναφέραμε και δεν πυρπολήθηκαν «κατά λάθος» όπως θέλει να μας πείσει η Γερμανική προπαγάνδα. 

Έγινε απόπειρα να ανατινάξουν το σημερινό σχολείο με εκρηκτικά, αλλά η ενέργεια αυτή εγκαταλείφτηκε ίσως επειδή η τρύπα που ανοίχτηκε με το λοστό στο σημείο που είναι η είσοδος (τότε δεν υπήρχε η σκάλα) βρήκε κενό, έγινε και δεύτερη τρύπα παράπλευρα, αλλά τελικά δεν έγινε η ανατίναξη. Ίσως να άλλαξαν γνώμη τη τελευταία στιγμή Το σχολείο δεν είχε παραθυρόφυλλα ούτε πάτωμα. Η οικοδομή είναι λιθόκτιστη και ήταν τότε μόνο κεραμοσκεπής χωρίς χρήση. Οι εμπρηστές εγκατέλειψαν το χωριό μας σε ερείπια και αναχώρησαν για τη πατρίδα τους ανενόχλητοι και δεν έχουν δώσει μέχρι σήμερα ουδεμία αποζημίωση. Ευτυχώς που οι κάτοικοι γλύτωσαν την εκτέλεση σε σχέση με άλλα χωριά που είχαν πολλά θύματα από τη Γερμανοναζιστική θηριωδία..  

Αθανάσιος Ν. Στάμος   Αθήνα Απρίλιος   2024 

------------------------------------------------------

Στοιχεία από το ανέκδοτο πόνημά μου
Μνήμες και θύμησες από τη παραδοσιακή
Σποδιάνα  (Χρυσοπηγή)