ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΙΩΑΝΝOY TOY ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ

  Παρουσίαση Αθανάσιος Ν. Στάμος 

Κατά την Οθωμανική περίοδο οι κατακτητές δεν επέτρεπαν την οικοδόμηση ναών σε απομακρυσμένες περιοχές από τα χωριά και οι θρησκευτικές λατρείες των κατοίκων εκτελούνταν σε μικρού μεγέθους λατρευτικούς χώρους τις εκκλησίες με τους στυγνούς όρους που κατά διαστήματα έβαζαν και τα εκκλησάκια που άλλοι κατακτητές είχαν επιτρέψει να υπάρχουν σε απόμακρες περιοχές από τα χωριά, οι Οθωμανοί τα κατέστρεφαν.
Οι προπάτορες μας εκκλησιάζονταν στην Ιερά Μονή της Χρυσοποδαρίτισσας. Μετά την απελευθέρωση ξεκίνησαν ελεύθεροι πλέον και με χρήματα που συγκέντρωσαν με εράνους και χορηγίες να κατασκευάσουν ναούς όπως το 1884 οικοδόμησαν τον Ιερό Ναό του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου που γίνεται αναφορά στη συνέχεια.

Η κατασκευή του ήταν δύσκολη όσο αφορά τη διαμόρφωση του χώρου έπρεπε δηλαδή να αφαιρεθεί τεράστιος όγκος χώματος από το βουνό με την προσωπική εργασία των κατοίκων χειρονακτικά με σκαπτικά εργαλεία τους κασμάδες και τα φτυάρια επειδή δεν είχαν τότε μηχανήματα. Το έδαφος ήταν πετρώδες και σκληρό και χρειάστηκε περίπου δύο χρόνια με κάποια εποχικά διαλείμματα μέχρι να πέσουν τα θεμέλια και να ολοκληρωθεί το έργο στο σύνολό του.
Ο πατέρας μου Νικόλαος Στάμος που γεννήθηκε εκείνη την περίοδο σε σχετική συζήτηση που κάναμε μου ανέφερε ότι η εκκλησία του Αγιάννη, κτίστηκε από τους Ηπειρώτες Βαγγελάκους από τη Ρίκαβα των Λακκωμάτων. Αυτοί έχτιζαν οικοδομές εκείνη την εποχή στη περιφέρειά μας. Είχαν ολόκληρο συνεργείο από ζώα, κτίστες και πελεκητές, γνωστοί με το επαγγελματικό τους όνομα «Ηπειρώτες πετράδες». 

Περιγραφή του Ιερού Ναού

Ο Ναός είναι απλού ρυθμού Βασιλικής με δίρικτη στέγη με κεραμοσκεπή και έχει φορά ΝΑ που ακουμπάει στην πλαγιά του βουνού. Συγκοινωνεί με τον παλαιότερο Ναό του Αγιάννη της Σποδιάνας με την εσωτερική πύλη. Οι τέσσερες γωνίες οι παραστάδες στις πόρτες στα παράθυρα και υπέρθυρα είναι από πελεκητή πέτρα που ήταν ορατή πριν καλυφθεί από το επίχρισμα-σοβάτισμα που έγινε το 1970 σε όλο τον εξωτερικό χώρο του Ναού μετά από απόφαση του εκκλησιαστικού συμβουλίου για να περιοριστεί η υγρασία που διάβρωνε τις εσωτερικές επιφάνειες των τοίχων και κατέστρεφε τις εικόνες.
Την εκτέλεση των επιχρισμάτων ανέλαβε ο συγχωριανός μας Χρήστος Σούρας.

Το εσωτερικό δάπεδο του Ναού είναι καλυμμένο με καλοδουλεμένη πελεκητή τραπεζοειδούς σχήματος πέτρα. Το ξυλόγλυπτο τέμπλο φέρει εικονογραφίες από αφιερώσεις των ευσεβών κατοίκων του χωριού μας και όχι μόνο. Στο προαύλιο του Ναού υπήρχε ένας τεράστιος μαντρότοιχος με φορά ΑΔ που είχε καθίσματα από πελεκητή πέτρα παρόμοια με τα καθίσματα του Ι.Ν. των Ταξιαρχών Η πέτρα αυτή αφαιρέθηκε και αργότερα χρησιμοποιήθηκε για την ανέγερση του κωδωνοστασίου.
Βόρεια και παράλληλα στο μαντρότοιχο αυτό σε μικρή απόσταση κατασκευάστηκε και δεύτερος μαντρότοιχος προφανώς για περισσότερη αντιστήριξη του προαυλίου και του Ναού. Το μεσο-διάστημα στους δύο τοίχους χρησιμοποιήθηκε για να μείνουν τα ζώα που έφερναν τους προσκυνητές στον Άγιο Ιωάννη. Όταν επισκευάστηκε και το γεφύρι στη Βαλμαντούρα ερχόντουσαν στους Άγιους με τα αυτοκίνητα τους παρά τις ατέλειες του δρόμου που συναντούσαν στη διαδρομή.
Με τη πάροδο του χρόνου βελτιώθηκε ο δρόμος και έγινε χώρος στάθμευσης των οχημάτων κοντά στο Ναό.

Όταν τελείωσε η οικοδόμηση τον Αύγουστο του 1884 η Διονυσία Στάμου, έδωσε στο Ναό πέντε πολύχρωμα πιάτα και ζήτησε να  τοποθετηθούν σε σχήμα σταυρού στο ανατολικό μέρος του Ναού εξωτερικά ακριβώς πάνω από τον χώρο της Πλατυτέρας τα οποία αφαιρέθηκαν το 1970 κατά τη διάρκεια που γίνονταν τα επιχρίσματα.
Το 1965 ο συγχωριανός μας Χρήστος Στάμος που έμενε  στην Αμερική από το 1914 επισκέφτηκε για δίμηνες διακοπές με την κόρη του Ελισάβετ στο χωριό μας και εθελοντικά, χρηματοδότησε τη μεταφορά του νερού από την πηγή «λίμνες» στο προαύλιο.
Αργότερα τα έτη 1988-1992 ένας άλλος συγχωριανός μας ο Δημήτριος Στάμος με παραμονή στον Καναδά 50 ετών χρηματοδότησε την ανέγερση του κωδωνοστασίου, την πλακόστρωση και την κατασκευή λίθινων καθισμάτων στο προαύλιο χώρο .

Το γενικό σύνολο του χώρου με τα αιωνόβια πουρνάρια που τον περιβάλλουν όπως έχει τελικά διαμορφωθεί, αποτελεί το σημείο του χωριού Χρυσοπηγής (Σποδιάνας) ορατό από μεγάλη απόσταση.
 Οπωσδήποτε έκαναν χορηγίες και άλλοι κάτοικοι του χωριού μας για την οικοδομή όπως την εικονογράφηση του εσωτερικού χώρου και άλλες, αλλά δεν έχουμε πληροφορίες. Αυτές οι βασικές πληροφορίες που αναφέρω μου τις έδωσε ο πατέρας μου που γεννήθηκε ελάχιστα χρόνια αργότερα και ήταν γνώστης των κατασκευών του Ναού και του σχολείου που έγιναν ταυτόχρονα από τους ίδιους οικοδόμους.

Αθανάσιος Νικ. Στάμος
 Στοιχεία από  το υπο - έκδοση πόνημα (βιβλίο) μου,
Μνήμες και θύμησες από τη Παραδοσιακή Σποδιάνα